دستگاه آندوسکوپي چيست؟
آندوسکوپي يک روش غير جراحي است که براي بررسي اندام هاي داخل بدن انسان با ابزاري به نام آندوسکوپ انجام مي شود. در طي اين آزمايش يک لوله بلند، نازک و منعطف که در يک انتهاي آن دوربين قرار دارد مي تواند از اندام هاي داخلي تصوير برداري کند. تصاوير از طريق صفحه نمايش قابل مشاهده هستند. هنگامي که اين عمل انجام مي شود ممکن است فرد بيمار کاملا هوشيار باشد يا بيهوش شود.
تاريچه آندوسکوپي
آندوسکوپ ها اولين بار در قرن هجدهم مورد استفاده قرار گرفتند.
اولين دستگاه آندوسکوپي در سال 1806 توسط فيليپ بوزيني اختراع گرديد. او يک مجراي لوله اي شکل طراحي کرد و از آن براي معاينه مجاري ادراري و راست روده و همچنين حلق استفاده مي کرد.
در 1853 آنتوني جين فرانسوي دستگاهي را ارائه داد که به صورت ويژه براي معاينه مجاري ادراري و مثانه طراحي شده بود. او نام اين دستگاه را آندوسکوپ يا درون بين گذاشت و نخستين باري بود که اين واژه در تاريخ مورد استفاده قرار گرفت.
در نهايت با پيشرفت هاي فراوان در زمينه پزشکي اين تجهيزات به شکل امروزي درآمده اند.
آندوسکوپي مجازي چيست؟
اين روش شامل برونکوسکوپي مجازي (براي مشاهده داخل ريه ها) و کولونوسکوپي مجازي (براي مشاهده داخل روده بزرگ) است که در آن پزشک آندوسکوپ را وارد اندام نمي کند. اين تست ها شامل فناوري توموگرافي کامپيوتري براي توليد تصاوير مي باشد.
آندوسکوپي کپسولي چيست؟
در اين روش بيمار يک کپسول کوچک که از داخل آن دوربين قرار دارد را مي بلعد. اين کپسول قادر است از دستگاه گوارش تصوير برداري کند. تصاوير ايجاد شده با اين روش به پزشک کمک مي کند تا به راحتي مشکلات گوارشي بيمار را تشخيص دهد. اين روش عمدتاً براي تصوير برداري از روده کوچک استفاده مي گردد.
انواع دستگاه هاي آندوسکوپي
انواع مختلفي از دستگاه هاي آندوسکوپي در دسترس هستند و با استفاده از آن ها مي توان قسمت هاي مختلف بدن را مورد بررسي قرار داد. از جمله انواع اين دستگاه ها عبارتند از:
ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپي؛ جهت بررسي زخم، التهاب، تومور، عفونت و يا خونريزي در قسمت هايي همچون مري و معده.
انتروسکوپي؛ جهت بررسي روده باريک.
کولونوسکوپي يا سيگموئيدوسکوپي، جهت تشخيص سرطان روده بزرگ که سرطان کولورکتال هم ناميده مي شود.
رکتوسکوپي؛ جهت بررسي راست روده.
آنوسکوپي؛ جهت رفع مشکلات مربوط به زخم ها و عفونت هاي مقعدي.
رينوسکوپي؛ براي معاينه بخش خلفي حفره بيني استفاده مي گردد.
لارنگوسکوپي؛ جهت بررسي دستگاه تنفسي.
برونکوسکوپي؛ جهت بررسي و معاينه دستگاه تنفسي تحتاني.
اتوسکوپي؛ براي معاينه بصري مجراي گوش خارجي و پرده صماخ استفاده مي گردد.
سيستوسکوپي؛ جهت بررسي دستگاه ادراري.
ژينوسکوپي؛ براي معاينه و شناسايي بيماري هاي مربوط به مجراي بارداري زنان مورد استفاده قرار مي گيرد.
کولپوسکوپي؛ براي تشخيص سرطان دهانه رحم، زگيل تناسلي، التهاب دهانه رحم، تغييرات پيش سرطاني در بافت هاي دهانه رحم استفاده مي گردد.
هيستروسکوپي؛ جهت بررسي و معاينه رحم.
فالوپوسکوپي؛ بازرسي از لوله هاي فالوپ از طريق ميکرو آندوسکوپ.
لاپاراسکوپي؛ جهت ايجاد حفره شکمي.
آرتروسکوپي؛ پزشک متخصص ارتوپدي از آن جهت بررسي داخل مفصل استفاده مي کند.
توراکوسکوپي و مدياستينوسکوپي؛ جهت بررسي، نمونه برداري و درمان بيماري هاي درون قفسه سينه مورد استفاده قرار مي گيرد.
چه زماني از آندوسکوپي استفاده مي شود؟
آندوسکوپي را مي توان در سه مورد استفاده کرد:
- تحقيق و تفحص
- تاييد يک تشخيص
- معالجه بيماري
آندوسکوپي ممکن است براي اهداف بررسي و تشخيص يک بيماري خاص و زماني که علائم بيماري در حال تغيير هستند استفاده کرد.
خطرات آندوسکوپي
خطرات اصلي در آندوسکوپي عبارتند از عفونت، آرامبخشي بيش از حد، آسيب به غشاي مخاطي و خونريزي. اين خطرات به محل عمل و شرايط بدن نيز بستگي دارند. به عنوان مثال، مدفوع تيره رنگ، استفراغ و مشکل در بلع ممکن است بعد از کولونوسکوپي اتفاق بيفتد. هيستروسکوپي خطر سوراخ شدن رحم، خونريزي رحم يا تروماي دهانه رحم را در پي دارد. سوراخ هاي جزئي ممکن است با آنتي بيوتيک ها و مايعات داخل وريدي بهبود پيدا کنند. در غير اين صورت ممکن است به جراحي نياز داشته باشند. خونريزي در حين بيوپسي يا برداشتن پوليپ ممکن است به خودي خود متوقف شود يا با کوتريزاسيون قابل اصلاح باشد.
ساير عوارض نادر عبارتند از درد قفسه سينه، تب، درد مداوم در ناحيه آندوسکوپي، قرمزي و تورم در محل برش. بيمار همچنين ممکن است براي مدت کوتاهي پس از عمل احساس نفخ يا گرفتگي خفيف داشته باشد.
آماده شدن براي آندوسکوپي
تيم مراقبت هاي بهداشتي دستور العمل هاي دقيقي را در مورد آماده سازي قبل از انجام عمل ارائه مي دهند. ممکن است بيمار نياز داشته باشد که تا 12 ساعت قبل از عمل، مصرف غذا هاي جامد را متوقف کند. دارو ها را مي توان 4 ساعت قبل از معاينه با جرعه جرعه آب ميل کرد.
توصيه مي شود قبل از انجام عمل، در مورد دستور العمل هاي خاص در مورد مصرف مکمل هاي آهن، آسپرين، يا پپتو بيسمول، دارو هاي ضد التهاب غيراستروئيدي، رقيق کننده هاي خون، دارو هاي کاهش وزن و دارو هاي ديابت با پزشک مشورت کنيد.
برخي از انواع مواد غذايي مايع ممکن است تا دو ساعت قبل از عمل مجاز باشند. پزشک ممکن است شب قبل از عمل يک ملين يا تنقيه را براي پاک سازي سيستم گوارشي و مقعد پيشنهاد دهد.
قبل از عمل در مورد هر گونه جراحي يا دارو هاي قبلي که ممکن است بيمار مصرف کند، به پزشک اطلاع داده شود. همچنين در صورت داشتن هر گونه آلرژي، پزشک را در جريان قرار دهيد.
استفاده از آرامبخش در طي انجام عمل آندوسکوپي
عمل آندوسکوپي معمولاً بدون درد است و اکثر افراد فقط ناراحتي هاي خفيفي همانند سوء هاضمه يا گلو درد دارند. بيماران به طور کلي در طي اين عمل بيدار هستند و براي بي حس کردن ناحيه خاصي از بدن، يک بي حس کننده موضعي دارند که مي تواند به شکل اسپري يا قرص باشد. گاهي اوقات به آن ها يک مسکن نيز مي دهند تا کمتر از اتفاقات اطراف خود آگاه شوند.
آرامبخش براي به حداقل رساندن اضطراب و ناراحتي و بهبود رضايتمندي و تحمل بيمار استفاده مي گردد. آرامبخش به عنوان يک حالت کاهش هيجان يا اضطراب تعريف مي شود. برخي از بيماران ممکن است نياز به آرامبخش عميق تري نيز داشته باشند.
پروپوفول رايج ترين دارويي است که در طي اين عمل استفاده مي گردد و در دوز هاي بسيار بالا مي تواند مانند جراحي ها به بيهوشي عمومي برسد. در چنين مواردي، نظارت دقيق مورد نياز است. تيم پزشکي به طور مرتب ضربان قلب، ضربان تنفس، فشار خون و اکسيژن را بررسي مي کنند. در صورت بروز هرگونه عارضه نامطلوب مي توان دارو هاي لازم را براي آرامبخشي معکوس تجويز کرد. سپس بيمار تحت يک دوره نظارت کوتاه مدت قرار مي گيرد و مرخص مي شود.
پس از آندوسکوپي چه اتفاقي مي افتد؟
اين روش معمولاً 15 دقيقه تا 45 دقيقه طول مي کشد و بستگي به اندام درگير دارد. پزشک زخم هاي برش را با بخيه مي بندد. اما نتايج نمونه برداري ممکن است چند روز طول بکشند. اگر براي بيمار از آرامبخش استفاده کند، احتمالاً پس از انجام آندوسکوپي، حدود يک تا دو ساعت به استراحت نياز دارد. در غير اين صورت، بيمار معمولاً مي تواند همان روز به منزل برود و مجبور نيست يک شب در بيمارستان بستري گردد.
ممکن است ناراحتي خفيفي مانند گلو درد پس از آندوسکوپي دستگاه گوارش فوقاني يا وجود خون در ادرار پس از سيستوسکوپي وجود داشته باشد. اين موضوع بايد در عرض 24 ساعت بر طرف شود و در صورت تداوم بايد با پزشک معالج در ميان گذاشته شود.
نتيجه گيري:
آندوسکوپي يک روش سريع و بي خطر است. امروزه، خطرات مرتبط با اين فناوري مدرن بسيار کمتر شده است. دستگاه هاي آندوسکوپي تصاوير دقيقي را مي توانند به پزشکان در زمينه هاي مختلف ارائه دهند.
انجام عمل آندوسکوپي بسيار آسان و سريع است و ثابت شده که در بسياري از زمينه هاي پزشکي راه حلي مفيد واقع شده است. اين روش مي تواند به پزشک کمک کند تا بدون نياز به برش هاي بزرگ، عضوي را به صورت بصري مورد بررسي و معاينه قرار دهند و اندام را باز کنند و در صورت نياز آن را بخيه بزنند.
دستگاه آندوسکوپي